مروری بر تنبلی چشم یا Amblyopia
تنبلي چشم يکي از اختلالات سيستم بينايي است که در اثر آن تيزبيني بيمار علي رغم تصحيح انکساري مناسب کمتر از حد نرمال مي باشد. در اين شرايط ضايعات ارگانيک مشهودي که باعث کاهش ديد بيمار شده باشد، ملاحظه نمي شود. مهمترين عوامل ايجاد کننده تنبلي چشم را مي توان به شرح زير خلاصه نمود:
1- عيوب انکساري ( Refractive ) : عيوب انکساري به دو حالت ممکن است ايجاد تنبلي چشم نمايد.
الف) افزايش غير قابل جبران عيب انکساري در دوچشم که باعث ايجاد يک تصوير تار دائمي در دوچشم خواهد شد. به اين تنبلي چشم Ametropic Amblyopia گفته مي شود.
ب) تفاوت قابل توجه عيب انکساري دوچشم که منجر به تاري قابل توجه تصوير يک چشم نسبت به چشم ديگر مي شود. به اين نوع تنبلي چشم، Anisometropic Amblyopia گفته مي شود.
2- انحرافات چشمي ( Strabismic ) : استرابيسم (Strabismus) يکي از عوامل ايجاد کننده تنبلي چشم است. در اين نوع تنبلي چشم ممکن است وضوح نسبي تصاوير مناسب و خوب باشد، ولي موقعيت تشکيل تصوير در لکه زرد در دوچشم متناظر و مشابه نيست. حذف تصوير مغزي چشم منحرف باعث ايجاد تنبلي آن چشم خواهد شد.
3- محروميت از نور و يا تصوير ( Depriviative ): محروميت از نور و يا تصوير يکي ديگر از دلايل ايجاد تنبلي چشم است. اين عامل غالبا به طور شديد و غير قابل برگشتي ممکن است باعث کاهش تيزبيني شود.
تحقيقات اخير حاکي از آن است که در سيستم بينايي انسان دو مکانيزم اصلي و موازي پردازش اطلاعات بينايي وجود دارد. اين دوسيستم در تنبلي چشم تاثيرپذيري متفاوتي خواهند داشت. بنابراين فعال سازي بيشتر سيستم Parvo شانس درمان تنبلي چشم را افزايش خواهد داد. البته تحريکات مناسب و هدفمند سيستم Magno نيز در اين درمانها در برخي شرايط ضروري خواهد بود. بديهي است درمان سنتي و شناخته شده تنبلي چشم بستن چشم بهتر براي افزايش تيزبيني چشم تنبل مي باشد. اما اين درمان سنتي امکان فعالسازي انتخابي اين سيستم ها را فراهم نخواهد کرد. علاوه بر اين به علت مهار چشم غالب، در هنگام درمان تنبلي چشم امکان برقراري ديد دوچشمي وجود نخواهد داشت. در مطالعات صورت گرفته توسط موسسه OEP و سایر موسسات مشابه، نشان داده شده است که احتمال بهبود شرایط بینایی افراد در سنین بالاتر از 8 سال توسط روشهای درمانی خاص، محتمل به نظر می رسد.
Thompson B, Mansouri B, Koski L, Hess RF. Brain Plasticity in the Adult: Modulation of Function in Amblyopia with rTMS. Curr Biol. 2008 Jul 15.
جهت رفع اين مشکلات سيستمي توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران طراحي و در شرکت فراکاوش پياده سازي شده که امکان فعال سازي انتخابي سيستم هاي تاثيرپذيرفته از آمبليوپي را به طور فعال تر ميسر نمايد. اين سيستم تحت عنوان " نرم افزار فعال کننده سيستم بينايي در مبتلايان به تنبلي چشم " معرفي شده است.